's-Hertogenbosch

Den Bosch heette niet altijd Den Bosch en dat geldt voor veel plekken in Nederland. Ooit waren delen van ons land Romeins en ook het oudhollands klinkt heel anders dan zoals wij nu spreken. Dit zijn de eerste plaatsnamen die op schrift verschenen (of dit nu 500 jaar of 5 jaar geleden is).
 

Op deze kaart zijn de eerste plaatsnamen zijn verschenen te zien. Voor sommige steden en gebieden is dat nog helemaal niet zo lang geleden (denk maar aan grote delen van Flevoland). Maar als je bedenkt hoe lang het schrift al bestaat en hoe oud sommige Nederlandse steden zijn, dan gaat het vaak om honderden jaren of zelfs langer. Daardoor herken je sommige plaatsnamen misschien niet.

Wat denk je bijvoorbeeld dat Huosnin tegenwoordig betekent? Juist, dat is Huissen. Oosterbeek heette Ostarbac. Ede was Heda, en Wageningen klonk vroeger gewoon alsof iemand met een accent het zegt: Wachoningon. 

Bossche sloot 

Goed, door naar Den Bosch. De oudste naam voor deze stad is…: Busloth. Volgens deze website herleidt het naar ‘Bossche sloot’. Busloth komt vanuit de Latijnse taal en werd in de 12e eeuw gebruikt. Na Busloth werd Den Bosch onder meer Boscus (12e eeuw), Orthen cum Buscho (13e eeuw) en Silva Ducis genoemd. Hoe het komt dat Den Bosch soms meerdere namen tegelijk had? Omdat plaatsnamen nog niet werden vastgelegd. Daarom was het geen officiële naam.

erop. 

Foto: Erfgoed ‘s-Hertogenbosch

Uit de lijst met namen van Den Bosch zie je dat het ‘bos’ en ‘de hertog’ in verschillende vormen en talen een rode draad zijn. Duidelijk is dat ‘s-Hertogenbosch direct is afgeleid, of een upgrade is van Des Hertogen Bosch. De eerste officiële naam van onze stad is echter Den Bosch. Pas in 1996, achthonderd jaar na de eerste vermelding van de naam ‘s-Hertogenbosch, is de naam ‘s-Hertogenbosch officieel vastgelegd.

Een verschil tussen schrijven en spreken

Volgens taalgenootschap Onze Taal wordt Den Bosch vooral in spreektaal gebruikt en ‘s-Hertogenbosch geschreven. Er bestaat een genootschap die het daar niet helemaal mee eens is: De Genootschap ter Bevordering van het Gebruik van de Naam ‘s-Hertogenbosch zet zich al lange tijd in om de verwarring tussen twee namen te voorkomen. De missie van dit genootschap is ervoor te zorgen dat er meer eenheid komt in het gebruik van de naam ‘s-Hertogenbosch.