Kruithuis als vesting- en watermuseum nieuw leven ingeblazen met veel effecten: "Het is overdonderend"

De eerste bezoekers van het vesting- en watermuseum laten zich informeren. © Marc Bolsius

 
Een maquette van het beleg van 1629 behoort tot de blikvangers van het Kruithuis vesting- en 

Kruithuis als vesting- en watermuseum nieuw leven ingeblazen met veel effecten: ’Het is overdonderend’

DEN BOSCH - Het is ging te ver om rookwolken gevuld met de geur van ontploft kruit te laten opstijgen. Maar wie vanaf dinsdag het gerenoveerde Bossche Kruithuis bezoekt, krijgt te maken met veel speciale effecten. Zo’n 400 vrijwilligers van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch en hun partners kregen dit weekend alvast een voorproefje in het vesting- en watermuseum.
 

 
De zolder van het Kruithuis is ook ingericht als onderdeel van het vesting- en watermuseum. © Marc Bolsius

,,Wat een prachtige entree”, zegt een vrijwilliger, die over een sierlijke stalen brug loopt naar de ingang van het gebouw aan de Citadellaan. We hebben te maken met het enige overgebleven kruitmagazijn uit de Tachtigjarige Oorlog in Nederland.

Tot in de jaren dertig werd daar door het Rijk munitie bewaard. Sinds 1947 is het gebouw eigendom van de gemeente en is het pand op allerlei manieren ingevuld. Het was repetitielokaal van het Brabants Orkest, en bood ook onderdak aan een balletschool, fotoclub en toneelvereniging. En na een twee jaar durende ingrijpende renovatie is het een vesting- en watermuseum.

Volgens de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch is het 17de eeuwse gebouw ‘een unieke plek om een goed verhaal te vertellen over de Tachtigjarige Oorlog in de zuidelijke Nederlanden’. Ook de hoofdrol die water speelt in en bij de vesting Den Bosch krijgt aandacht.

NIEUW

,,Alleen hier vind je het héle verhaal, vanuit alle perspectieven. We brengen het verhaal dicht bij de bezoeker: met ooggetuigenverslagen en persoonlijke verhalen. En we nemen je graag mee op een reis door de tijd. Van het ‘hier en toen’ naar het ‘hier en nu’. En weer terug.” Zo luidt de omschrijving door de Kring.

,,Vrijdag was de oplevering van het gebouw. De ontvangst van de vrijwilligers en hun partners kun je zien als een soort stresstest. Alles werkte vrijdag. Hopelijk vandaag ook.” Dat zegt Harry Hulshof, voorzitter van de stichting Museum Kruithuis en bestuurslid van de Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch. 

Niet alleen maar historische spullen

Hulshof weet dat er meer musea zijn met de Tachtigjarige Oorlog als thema. ,,We zijn voor inspiratie onder meer in Groenlo, Willemstad en Den Briel geweest”, zegt Hulshof over de voorbereidingen. Het Utrechtse communicatiebureau Podium, met opdrachtgevers als de Efteling en Natuurmonumenten, was nauw betrokken bij de opzet, zoals het bedrijf ook een rol speelde bij de inrichting van het Groot Tuighuis in Den Bosch (‘Maakt het verleden van ’s-Hertogenbosch zichtbaar’). 

,,We wilden geen museum waar de nadruk ligt op het exposeren van allerlei historische spullen”, zegt Harry van Delft, bestuurslid van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch. Maar natuurlijk zijn er speciale spullen te zien. Bezoekers stuiten bij binnenkomst op vitrines met munten en kanonskogels uit de tijd van het Beleg van Den Bosch in 1629, waarbij de stad bijna vijf maanden lang werd omsingeld door de Staatse troepen van Frederik Hendrik van Oranje. Er zijn ook wapens uit die periode te zien. 

Volgens de eerste bezoekers is de 7 meter grote maquette met beeld en geluid in alle opzichten overdonde­rend

Wie zich gedetailleerd wil laten voorlichten kan heel wat toelichtingen lezen. Bijvoorbeeld over de rol van bisschop Michael Ophovius ((1570-1637) die bij het beleg van Den Bosch al snel pleitte voor de overgave van de stad. Maar voor de sfeer van toen moet je in een aparte ruimte zijn. Daar staat een 7 meter grote maquette waar de bezoekers zich met beeld en geluid kunnen verplaatsen naar het beleg van Den Bosch. Het is in alle opzichten overdonderend zoals de eerste bezoekers zeggen.

Even verderop in het museum kun je luisteren naar de stem van ‘Bertus de Haan’ die vertelt over hoe het was om 12 uur per dag een 2 meter hoge dijk te bouwen zodat soldaten vanaf Engelen naar Vught konden komen. Korporaal Dries Vos laat weten wat hij twee keer per dag kon zien vanaf de Lambertuskerk in Vught. Kanonnier Dirk van Cothen gaat ook ver terug in de tijd. 

De achtergrond van het Kruithuis zelf komt natuurlijk ook aan bod. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog bewaarden de Bosschenaren hun buskruit op verschillende plaatsen in de stad. Na een flinke brand moest een opslaggebouw iets verder bij de stad vandaan komen. 

Combineren met vaartocht 

Stadsarchitect Jan van der Weeghen kreeg in 1616 de opdracht om het Kruithuis te ontwerpen Samen met een stadsbestuurder bezocht hij tijdens een korte periode van vrede verschillende kruithuizen in het ‘vijandige’ Holland waarna het Bossche Kruithuis in 1621 in gebruik werd genomen.

Het museum is vanaf aanstaande dinsdag geopend. Entree: voor volwassenen 13,50 euro (met Museumkaart 10,- euro). Kinderen tot 12 jaar kunnen er gratis terecht. Het is ook mogelijk om museumbezoek te combineren met een vaartocht van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch vanaf het Sint Jansbolwerk via de Citadel naar een steiger in de Zuid-Willemsvaart tegenover het Kruithuis. Ook zijn wandelingen met een gids vanuit de stad mogelijk.

Er wordt gerekend op zo’n 30.000 bezoekers per jaar.